حکومت ظاهریحکومت ظاهری به تاخّر رتبه موضوع دلیل حاکم از موضوع دلیل محکوم اطلاق می‌شود. ۱ - توضیح واژهحکومت ظاهری، مقابل حکومت واقعی بوده و به حکومتی گفته می‌شود که رتبه موضوع دلیل حاکم در آن، متاخر از موضوع دلیل محکوم است؛ به این صورت که در موضوع دلیل حاکم، شک در دلیل محکوم اخذ شده است؛ بنابراین، دلیل حاکم نمی‌تواند در واقع معمم (توسعه دهنده) یا مخصص (محدود کننده) دلیل محکوم باشد؛ پس به ناچار، حکومت آن، حکومت ظاهری بوده و تنها تا زمانی که کشف خلاف نشود، آثار واقع بر آن بار می‌گردد، مانند: حکومت امارات بر ادله احکام واقعی که از نظر رتبه با هم تفاوت دارند، زیرا امارات که راه تعبدی به واقع می‌باشد در جایی معتبر است که نسبت به حکم واقعی علم وجود نداشته باشد و به همین دلیل، توسعه و تضییق امارات در ادله واقعی، حقیقی نیست، بلکه ظاهری می‌باشد. بنابراین، امارات هر چند که تعبداً راهی به واقع محسوب می‌شود، اما این باعث نمی‌شود که احکام واقعی فقط برای کسانی معتبر باشد که اماره معتبر در نزد آنان اقامه شده باشد، بلکه حکم واقعی چه برای کسی که به اماره دسترسی دارد و چه برای کسی که به اماره‌ای دست نیافته است، اعتبار دارد، هر چند در ظاهر، کسی که اماره معتبر دارد می‌تواند به آن عمل کند، گر چه به حکم واقعی دست نیابد و اماره به خطا رود. ۲ - پانویس۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۳۵، برگرفته از مقاله «حکومت ظاهری». ا |